قالب وبلاگ

آشیق السگر

(1821-1926)

آشیق السگر (آلمممد اوْغلو) 1821-جی ایلده آذربایجانین گؤیچه ماهالی‌نین آغكیلسه كندینده آنادان  اوْلوب.  حاضیردا  ائرمه‌نیستان آذربایجانین شیفاهی  ادبیاتی‌نین و مۇسیقی فوْلكلوْرونون ان گۆجلو ساحه‌‌لریندن بیری   آشیق   پوْئزییاسی   و   آشیق   هاوالاریدیر. فوْلكلوْروموزون  هر ایكی قوْلونون یارادیجیلاری قۇربانی،   آشیق   عباس   تۇفارقانلی،   خسته قاسیم، ساری آشیق، آشیق حسین  بوْزالقانلی، آشیق  شمشیر،  آشیق  آلی  و  باشقالاری  كیمی بؤیوك   صنعتكارلار   اوْلموشدور.   آذربایجان آشیقلاری  آراسیندا  آشیق السگرین خۆصوصی یئری وار.  آشیق  السگر  اوْریژینال  و  طبیعی  تشبئه، بنزتمه، ایستیاره و س. بدیی تصویر واسطه‌‌لری ایشلتمیش، آشیق  پوْئزییاسی‌نین بۆتون نؤولرینده شعرلر قوْشموش،  یئنی  فوْرمالار و   آشیق هاوالاری یاراتمیشدیر.

...

ابولفز ائلچیبی

(1938-2000)

ایگیرمی  عصرین سوْنلارین  دا آذربایجان  خالقی‌نین  آزادلیق حركاتیندا  اؤنملی  روْل  اوْینامیش  شخصیتله‌دن  بیری  ابولفز ائلچیبیدیر. هله گنج  یاشلاریندان  سوْوئت حاكمیتی‌نین آذربایجان قارشی یئریتدیگی غرضلی سیاسته قارشی  اعتراض  ائدن، بۇنونلا  یاناشی  مۆباریزه  آپارماغا  چالیشان  ابولفز  ائلچیبی تعقیبلره مروز قالسا  دا، اؤز آمالیندان دؤنمه‌میشدیر.

عؤمرونون سوْنونا قدر سییاسی فعالیتله مشغول اوْلان ه.ائلچیبی سییاسی پارتییا  رهبری اوْلموشدور.

1991-جی ایلده مۆستقیللیك قازانمیش آذربایجانی گۆجلو گؤرمك  ایسته‌ین  ائلچیبی  بۇ   ایستیقامتده  فعالیت  گؤسترمیش، 1992-جی ایلین اییون آییندا  آذربایجان رئسپوبلیكاسی‌نین پرئزیدئنتی سئچیلمیشدیر. آذربایجان   تاریخینه   ابولفز   ائلچیبی  گؤركملی اجتماعی خادیم، آزادلیق مۆباریزه‌سی‌نین لیدئرلریندن  بیری، 1992- 1993-جۆایللرده آذربایجان  رئسپوبلیكاسی‌نین  پرئزیدئنتی و شرقشوناس عالیم كیمی داخیل اوْلموشدور.

....

تولكو گیردی كؤهول ده یاتدی . آللاه امرائله دی كوله یه ، كولك بیر سهنگی گتیریب تپدی تولكو یاتدیغی كؤهول آغزینا . كولك اسدیكجه سهنگ گومبولدادی . تولكو كوله یین اوولتوسوندان قورخار اوز توتار گؤیه دئیه ر: آللاه بو بلانی مندن رفه ائله ، سنین یولوندا بیر توربا قوز وئره رم بیر آرشین بئز. كولك سهنگی دئبیرلاداراق(دئبیرلاداراق = دئغیرلاتماق)ووردو كؤهولون آغزیندان سالدی دره یه.

تولكو كؤهولدان چیخیب گلدی بیر داش دیبینده اوزانیب اؤزونو گونه وئردی .

گرنشه رك گؤلوب – گؤلوب دئدی : ائی آللاه ! منیم آرشینیم وار یا بئزیم ، توربام وار یا قوزوم ؟

بئله دئدیكده گؤرور آوچی اوستون آدی . دوروب قاچاراق باغیریر:

-          آللاه توربا گتیر قوزونو آپار ، آرشین گتیر بئزینی آپار .

یازیچی : نگارخیاوی

قارا داغدا قارتال واردی

قارتال قالایا یول سالدی

ایكی گؤزلر یولدا قالدی

یوخدور قالانین قالانی.

قاراداغین قانقاللاری

هم داشلاری هم توپراقی

دیل آچیبلار هارای هارای

هانی قالانین قالانی؟

قارتال دردین قارقا قانماز

قالا بابكسیز قالانماز

ایگید اوغول آتا دانماز

غیرتی ، شئنی حایانی.

هجرگئلیر آت بئلینده

میصری قیلینج وار النده

كوراوغلو ازبر دیلینده

"دالغا" بیزیم قالا هانی.؟

1910-1945)

هزی آسلانوْو 1910-جۇ ایل یانوارین 2-ده لنكران شهرینده آنادان اوْلوب. اۇشاقلیقدان حرب صنعتینه بؤیوك   ماراق   گؤسترن 1942-جی ایلین سوْنو - 1943-جۆ ایلین  اوللرینده ایكی دۆنیا  مۇحاریبه‌سی‌نین  گئدیشینده  اساسلی  دؤنوش  باش  وئردی. ستالینقراد اطرافیندا گئدندؤیوشلرده آلمانلارین فئلدمارشال   پاولیوسون باشچیلیق ائتدیگی 330 مینلیك حربی قروپلاشماسی  مۆحاصیره‌‌یه  آلیناراق  دارماداغین  ائدیلدی.  بۇ قلبه‌نین   قازانیلماسیندا   آذربایجانلی   سركرده   هزی آسلانوْوون   مۆستسنا   خیدمتی   اوْلموشدور.   مۇحاریبه‌‌نین گئدیشینده ان آغیر دؤیوشلردن قالیو چێخمیش هزی آسلانوْو ایكی دفعه‌‌  سوْوئت اتفاقی قهرمانی آدینا لاییق   گؤرولموش، اوْنا گئنئرال-مایوْر رۆتبه‌سی وئریلمیشدیر. موْسكوادا  زیرئهلی تانك قوْشونلاری آكادئمییاسینی بیتیرمیش آسلانوْو اوْ دؤورده سوْوئت  اوْردوسونون  ان  گؤركملی   تانكچی  سركرده‌لریندن ساییلیردی. لاكین 1945-جی  ایلین  یانواریندا اوْنون مۆممالی اؤلومو  بۇ   گؤركملی  شخصیتین  حیات  و  فعالیتینی یاریمچیق قوْیدو.

.....

گؤز یاشلاری آخار قالماز 

  زولم آغاجی كولكه سالماز 

  من یانماسام ایشیقلانماز 

  اوجاقلاریم

 اوبالاریم 

  هارای هارای یولداشلاریم. 

  قارا گونلر قالان اولماز 

  آنا دیین یالان اولماز 

  زولوم كوك سالماز

قالان اولماز

اوتایلیام

بوتایلیام

قاراباغا من باغلیام

  هارای هارای یولداشلاریم. 

اوزون دره ، درین دره

وئردون بیزی یاد ائللره

گؤزله بیر گون بابك گئله

ایوازلاریم

دلیلریم 

هارای هارای یولداشلاریم.

1869-1939)

آذربایجانین اجتماعی مۆحیطینه  “ایسلامچیلیق، قربچیلیك   و   تۆركچولوك”   شۆاری    ایله   ایفاده   اوْلونان دۆنیاگؤروشونو  احمد  بَی  آغایئو  گتیرمیشدیر.  اوْ، قرب   مدنیتیندن   اؤیرنمك،   لاكین   دۆنیایا ایسلامی دیَرلر  مؤوقئییندن باخماق طلبی ایله چێخیش ائتمیشدیر. عینی زاماندا، تۆركلرده تۆركچولوك شعورونون اوْیانماسینا بؤیوك اهمیت وئرمیشدیر.  احمد بَی آغایئوین   بۇ   فیكیرلری   سوْنرالار   سوْوئت   حاكمیتی ایللرینده اوْنا “پانیسلامیست”، “پانتوركیست” دامغالاری‌نین وۇرولماسیناسبب اوْلموشدور.سوْوئت دؤورونده كوْممونیست   ایدئوْلوْقلار  طرفیندن   آغایئوین   آدینین چكیلمه‌سی،   اثرلری‌نین   چاپ   اوْلونماسی   و   اوْخونماسی قاداغان ائدیلمیشدی.

...