قالب وبلاگ


من توركم ، آذری یوخ
Vətən Anadır ANA çağırır bizi 
نظر سنجی
تورك ديلينده مدرسه لازيمدير؟




بیری واریدی ، بیری یوخ ایدی ، بیر قاری وارایدی . بو قارینین دا بیر كئچل اوغلو وار ایدی. بونلارین دؤرد تویوغو،بیر ائششئكی، بیر ده سینیق بیر جهره لری  وار ایدی .

بیر گون كئچل دئدی:

-          آنا ، بوردا كورلوق چئكیریك،گئله سن ایصفاهانا گؤچك؟

آناسی دئدی:

-     آی كئچل ، ایصفاهاندا ائله لوتولار وار كی ، سنی كیشمیش یئرینه جیبلرینه دولدوروب یئیئرلر. اودا بیز باش چیخاردا بیلمریك، یئرینده راحات اوتور.

كئچل دیدی:

-          آنا، سن راضی اول،كؤچك.من ایصفاهان لوتولارینا بیر توی توتوم كی ، سسی عالمه یاییلسین.

قاری راضی اولدو. دؤرد تویوغو،بیرده سینیق جهرنی ائششیه یوكله ییب ایصفاهان كؤچدولر.

بیر گون قاری دئدی:

- آی اوغول، اؤز یئریمیزده هامی بیزی تانیردی، یئنه بیزه قونوم – قونشوكؤمك ائلییردی، دولانیردیق. ایندی بورادا كیم بیزه ال توتاجاق؟ آپار تویوقلاری سات ، چؤرك آل، گئتیر یئیئك، گؤرك آخیریمیز نه اولاجاق.

كئچل تویوقلاری گؤتوروب بازارا آپاردی. كئچل ائله تزه بازارا چاتمیشدی، دارغا گلدی اونو یانینا:

-          كئچل ، تویوقلاری نئچه یه دئیرسن؟

كئچل دئدی:

-          دؤردو اللی تومن.

دارغا تویوقلاری گؤتوردو.


آرديني اوخو

بؤلوم لر: خالق شیفاهی ادبییاتی، 
[ دوشنبه 17 مهر 1391 ] [ 08:22 ] [ ماحمود دالغا ]
Baxışlar 0

هادییدی، هودویدو، كوراوغلو كوسا ایدی ، بیرده من . اووا چیخمیشدیق.قاباغیمیزدان بیر دووشان قاچیردی.

هادییا دئدیم:

-          توفنگین وار؟

هودییا دئدیم:

-          توفنگین وار؟

كوراوغلو كوسایا دئدیم:

-          توفنگین وار؟

هئچ كیمین توفنگی اولمادی. اوزوم چاخماخی یوخ توفنگی چینیمدن آشیردیم.

هادییا دئدیم:

-          آتا بیلرسن؟

هودییا دئدیم:

-          آتا بیلرسن؟

كوراوغلو كوسایا دئدیم:

-          آتا بیلرسن؟

هئچ بیری آتا بیلمدی. اوزوم چاخماغی یوخ توفنگله دووشانی یئره سردیم .

هادییا دئدیم:

-          دووشانی سوی!

هودییا دئدیم :

-          دووشانی سوی!

كوراوغلو كوسایا دئدیم:

-          دووشانی سوی!

هئچ بیری سویمادی. سویماق اوچون بیچاق گرك ایدی.

هودییا دئدیم:

-          بیچاقین وار؟

هودییا دئدیم :

-          بیچاقین وار؟

كوراوغلو كوسایا دئدیم:

-          بیچاقین وار؟

هئچ بیرینده بیچاق اولمادی. اوزوم تییه‌سی یوْخبیچاغین ساپینی جیبیمدن چیخارتدیم،دووشانی سویدوم.

هادییا دئدیم:

-          قازانین وار؟

هودییادئدیم :

-          قازانین وار؟

كور اوغلو كوسایادئدیم:

-          قازانین وار؟

هئچ بیرینده قازان اولمادی. اوزوم آلتی یوخ بیر قازان تاپدیم.

هادییادئدیم:

-          بیشیره بیلرسن؟

هودییا دئدیم:

-          بیشیره بیلرسن؟

كور اوغلو كوسایادئدیم:

-          بیشیره بیلرسن؟

هئچ بیری بیشیره بیلمه دی. اوزوم آلتی یوخ قازاندا دووشانین اتینی قووردوم. هامیمیز یئدیك، دویدوق، هله آرتیق دا قالدی. آرتیغینی دا باغلادیق قورشاغیمیزا، بیر خوروز  عمله گلدی. بو خوروز و میندیك ، یولا دوزلدیك،قاباغیمیزدا بیر چای چیخدی. چایدان بیر پالان تاپدیق . پالانی سوكدوك. ایچیندن بیر كیتاب چیخدی. اوخودوق، گؤردوك هامیسی یالان .




بؤلوم لر: خالق شیفاهی ادبییاتی، 
[ چهارشنبه 20 اردیبهشت 1391 ] [ 09:47 ] [ ماحمود دالغا ]
Baxışlar 0

خالقیمیزین زنگین، اؤزونه مخصوص و ماراقلی فولكلور نومونه لریندن بیری ده خالق اویونلاریدیر. تاریخی چوخ قدیملره گئدن، خالقین موختلیف دؤورلرده عادت - عنعنه‌‌لرینی ، ائتنوقرافییاسینی اؤزوندن یاشادان بو اویونلار نسیلدن – نسیله كئچه‌رك بو گۆنۆمۆزه‌دك  گلیب چاتمیشدیر.

اویونلار خالق حیاتینین موختلیف جهتلرینی ، ائلجهده موختلیف مراسیملری عكس اتدیرن قدیم فولكلور جانرلاریندان بیردیر. خالق اویونلاری ان قدیم دؤورلردن خالقین میشت حیاتینی، ایلنجه دونیاسینی اؤزونده عكس ائتدیرمكباخیمیندان خوصوصی ماراق دوغورور. بئله خالق اویونلاری موضوع، مضمون،یارانما یولو و فورمالاری باخیمیندا دا چوخ زنگین و رنگارنگدیر. خالق اویونلاریندا یوكسك،هومانیست اینسانی دویغولار،شری جزالاندیرماق، یاخشیلارقورونماق، اونلارا دایاق دورماق و س. بو كیمی موثبت كئیفیتلر آشیلاندیر.

خالق اویونلاری،بوتؤولوكده خالقین اویون –تاماشا مدنییتینه  دئیر لیك معلوماتلارا بیر سیرا قدیم منبع لرده راست گلمك مومكوندور. بئله كی دوْققۇز  - اوْن عصریلرده یاشاماسی یاخین شرق عالیملریندن كسروی ، سالابی و البیراونینین، اوْن ایكی  عصرده ایسه داهی آزربایجان شاعیری ن . گنجوی عصریلرینده ده خالقیمیزین اسلامییتدن اوولكی مراسیم شنلیكلری،اویونلاری، ائله‌جه ده اونلارین منشأ‌یی و مضمون باره ده موعیین معلوماتلار واردیر. خالق تویونلاری حاققیندا معلوماتلارا همچینینناغیلو داستانلاریمیزدا ائله جه ده اوروپا و آسییاسییاهلرینی عصریلرینده،مئمۇار و گونده لیكلرینده،اونلارین آزربایجانا سفر تائسسۆراتلاری باره ده خاتیره لرینده ده راست گلمك اولور. اورتا عصریلرده بیر سیرا َزربایجان ، ائلئجه ده یاخین شرق رسساملارینین مینیاتورلرینده ده بعضی خالق اویونلارینین تصویرلری راست گلمك اولور.


آرديني اوخو

بؤلوم لر: خالق شیفاهی ادبییاتی، 
[ شنبه 16 اردیبهشت 1391 ] [ 10:02 ] [ ماحمود دالغا ]
Baxışlar 0

همین معلوماتلار قاراوللی  جانری حاققیندا موعیین تصوورلار یاراتسادا،اونون دقیق سرحدیلرینی ،ناغیل و لطیفه لرله اوخشار و فرقلی جهتلرینی،اونون عومومی احاطه دایره سی نی عكس ائتدیرمه‌میشدیر . دیگر طرفدن ، قارا وللی قروپلاشدیریلماسی ، مضمونلارینا گؤره تصنیقاتی و بدیعی خوصوصییاتلاری ده آراشدیریلمامیشدیر.

محض بو چاتیشمازلیقلارا گؤره ایندیه قدر چاپ اولوموش بیر چوخ ناغیل و لطیفه كیتابلاریندا یانلیش اولاراق قاراوللی لر :ناغیل" و یا "لطیفه" آدی آلتیندا چاپ ائدیلمیشدیر.

مثلن ، 1988- جی ایلده " آذرنشر" طرفیندن باكیدا چاپ اولونموش "بهلول داننده لطیفه لری" كیتابینا(توپلایانی و ترتیب ائدنی د . سئییدوو) داخیل ائدیلن " كندلی و سیچانلار پادشاهی بهلول"(سه.32-30 )ائله همین ایلده – 1988 – جی ایلده باكیدا " یازیچی " نشرییاتی طرفیندن نشر ائدیلن "قاراوللی لر " كیتابیندا (توپلایان و ترتیب ائدنلری: ن . م تانتكین و س . علییو ) اولدوغو كیمی – هئچ بیر نؤقطه سینه ، وئرگولونه توخونولمادان " بهلول داننده سیچالار پادشاهیدیر"آدی ایله (سه.9-7)قاراوللی كیمی نشر ائدیلمیشدیر.

دیگر طرفدن، بذی  كیتابلاردا " قاراوللی" آدی آلتیندا وئریلن نومونه، دیگر كیتابلاردا "ناغیل" آدی آلتیندا چاپ ائدیلیب. مثلن ، 1961- جی ایلده باكیدا "علم" نشرییاتی طرفیندن چاپ ائدیلمیش 5 جیلدلیك"آزربایجان ناغیل لاری" كیتابینین بیر جیلدینده (توپلایانی و ترتیب ائدن: م . ح تهماسیب )وئریلن "كئچلله قاضینین ناغیلی " (سه . 308 – 304) ، 1967 – جی ایلده چاپ ائدیلن "قاراوللی لر" (توپلایان و ترتیب ائدن : ح . مئهدییئو)كیتابیندا  اولدوغو كیمی ، " كئچل، قاضی و شیطان " )سه . 100 – 96) سرلؤوحه سی ایله "قاراوللی" كیمی نشر ائدیلیب.

بوتون بونلار ایسه قارا وللی لرین دقیق سرحدلرینین، اونون اؤزونه مخصوصخوصوصییاتلارینین كونكرئت اولاراق مۆییئنلشدیریلمه‌مه‌سیندنایرئلی گئلمیشدیر. قاراوللی جانری حاققیندا فولكلورشوناسلارین ، عالیم و تدقیقاتچیلارینین فیكیرلرینی آشاغیداكی كیمی عومومیلشدیرمك اولار:


آرديني اوخو

بؤلوم لر: خالق شیفاهی ادبییاتی، 
[ شنبه 16 اردیبهشت 1391 ] [ 10:00 ] [ ماحمود دالغا ]
Baxışlar 0

بیزجه،م. آللـه وئردییوین بو مولاحظه سی داها آغلاباتاندیر و فیكیرله ریمیزله اوست اوسته دوشور. ایندی "قاراوللی" ترمینینین ائتمولوگییاسی ایله باغلی اؤز مولاحظه لریمیزه كئچك. بو سؤزون منشایی،ائتنمولوگییاسی حاققیندا اوچ مولاحظه میز وار:

بیرینجی مولاحظه – "قاراوللی" آدی اوْن بئش -اوْن آلتێ  عصرلرده آزربایجان ارازیسینده مسكن المیش قدیم اوغوز – تورك تایفالاریندان بیرینین آدی ایله باغلی اولا بیلر. تاریخدن معلومدیر كی اوْن بئش -اوْن آلتێ  عصرلر آزربایجان خالقینین ائتنولوگییاسینده خوصوصی مرحله له اولموشدور. محض بو عصرلرده آزربایجان ارازیسینده باهارلی ، موسول ، قاجار، افشار،قیزیل باش،روملو،شاملی، قاراقو – یونلو ، قارامانلی ، آغ قویونلو كیمی اونلارا تایفا بیرلیكلری یاشامیشدیر. احتیمال كی ، قاراوللی ده بئله تایفالاردان بیری اولموشدور.

ایكینجی ملاحظه – "قاراوللی" آدی اوْن بئش - اوْن یئددی عصرلرده آزربایجاندا یاشامیش قارا ولی آدلی بیر تاریخی شخصیتین ، سر كرده نین ، تایفا باشچیسینین و یا هانسیسا نوفوذلی بیر شخصین آدی ائله باغلی اولا بیلر. چونكی آزربایجان تاریخینده "قارا" لقبی ایله تانینان بیر چوخ مشهور شخصیتلر اولموشدور. قارا قویونلولارین تایفا باشچیسی قارا محمد(1389- ؟)،آغ قویونلولا تایفا ایتتفاقینین باشچیسی قارا یوسف (1420-1355)، قارا قاراقوْیۇنلۇ دؤولتینین ایكینجی حوكمداری قاراایسكندر(؟-1429) و قارا پیرحسن(اوْن دؤرد  عصر)"قارا" لقبینی داشیمیشلار. صفویلر دؤورونده – یئنی اوْن آلتێ -اوْن یئددی  عصرلرده قاراخان اوستاجلی ، قاراسلطان تكه‌لی،ماحمود بی قاراجانین دا آدلاری "قارا" سؤزو ایله باغلی اولموشدور.باشقا تورك خالقلاریندا دالتی‌نین وضیعتی راست گلمك اولور. اورتا آسیادا اون عصرده قاراخانیلردؤولتینین بانیسی عبدولكریم قارا خانی،اون ایكی عصرده قارا آرسلان دا "قارا" لقبی ایله شؤهرت تاپمیشلار.

آدی چكیلن بوتون بو آدلاردا "قارا" سؤزو "بؤیوك"،"نهنگ"،"عظمتلی"معناسیندادیر. اونون اوستونلوك،بؤیوكلوك، قدرت چالارلاری دا وار."یئتدی گؤزل"ده نیظامی قارانی رنگیلرین ان یاخشیسی حئساب ائدیر...

دوشونمك اولار كی ، قارا باغ ، قارا داغ ، قارایازی (قاراكؤل) كیمی جوغرافی آدلاردا دا رنگ دئییل ، بؤیوكلوك،اوچالیق، گئنیشلیك نظرده توتولور. " ده ده قورقود" دا بیر نئچه دفعه تكرار اولونان "قارشی یاتان قارا داغ" ایفاده سی ده هئچ شوبهه سیز ، داغین بؤیوكلویونه، عظمتینه ایشاره دیر . چوخ گومان كی بورداكی قاراجا چوبان دا محض گوجونه گؤره قاراجا آدلانیر.

"ده ده قورقود" داستانیندا ایشله نن قاراخان، قارا چوبان، قارا بوداق،آدلاریندا دا همین معنا واردیر . نهایت، داستاندا ایشله نن قارا پولادوز قیلینج، قارا داغ ، قارا ائولر(بؤیوك چادیرلار)، قارا قایغی (بؤیوك درد)، قارا كؤپك، قارا شیون تركیبلری ده دیققتی جلب ائدیر.

اوچونجی مولاحظه – اوولكی ایكی ملاحظه لردن داها چوخ اونم وئردیگیمیز محض بو وئرسییادیر. بو مولاحظه ، فیكیرمیزجه ،"قاراوللی" سؤزونون ائتمولوگییاسینی داها دقیق شكیلده عكس ائدیریر . بیزه ائله كلیر كی ،"قاراوللی"سؤزونون ایلكین واریانتی "قارابللی" اولموشدور. بو سؤزون حرفی معناسی ایسه :نوقصانلاری، عئییبلری بللی ائتمك ، اونلاری فاش ائدیب گؤسترمك" معناسینی وئریر."قاراوللی" سؤزو موركب سؤز اولوب،ایكی سده كوْمپوْنئنتدئن عیبارتدیر:"قارا" و "بللی" سؤزلریندن.


آرديني اوخو

بؤلوم لر: خالق شیفاهی ادبییاتی، 
[ شنبه 16 اردیبهشت 1391 ] [ 09:58 ] [ ماحمود دالغا ]
Baxışlar 0

قاراوللی لر ،  خالق اویونلاری و خالق تاماشالاری حاقیندا

شیفاهی خالق ادبیاتی ، خالقیمیزین زنگین و میثلسیز سؤز اینجیلری خزینه سیدیر.اونون هر بیر نؤع و جانری ایندیه كیمی كیفایئت قدر اؤیره نیلیب تدقیق اولونسادا ، هله تدقیق ائدیله‌سی جانرلار و پروْبلئملرده آز دئییل.شیفاهی خالق ادبیاتینین بئله آز اویره نیلن جانلاریندان بیری ده "قاراوللی" جانریدیر.

فوْلكلوْرشۆناسلیغیمیزا و عومومیلیكده ادبیات شوناسلیغیمیزده " قاراوللی " و " قره وه للی" تئرمینلرینی  فولكورشوناسلار:ح.زیناللی، ا. آخوندوو ، و . ولییئو،ی.عاباسوو،ت. فرضه‌لییئو،ادبیات شوناس ا. میر احمدوو، صنعت شوناسلار:م.آللاه وئردییئو،ی.آسلانوو و ب. بیر بیریندن فرقلی شیكلده ایشلتمیشلر.

فیكیریمیزجه بو ایفاده لردن " قارا وللی" تئرمینی داها دقیقدیر و بو سؤزون هم تركیب كومپوننتلرینه ("قارا" و " وللی")،هم ده ائتیموْلوْگییاسینا تام اۇیغۇندۇر و آهنگ قانونونا اویغونلاشمیش فورماسیدیر. دئملی،هم " قاراوللی"، هم ده " قره وه للی" سؤزلری تاماملی عینی معنانی ایفاده  ائدیر.دیگر طرفدن ، "قاراوللی"سؤزونون بیرینجی كومپونتی"قارا" سؤزو آزربایجان دیلینده آیریجا،موستقیل شكلیده ایشلنیر و بو سؤزون چوخ معنالی سؤز كیمی " آزربایجان دیلینین ایضاحلی لوغتی "نده اون دؤرت موختلیف معناسی وئرلمیشدیر .

فوْلكلوْرشۆناسلیغیمیزا "قاراوللی" سؤزونون منشأ‌یی،ائتیموْلوْگییاحاققیندا بیزه ایكی مولاحظه معلومدور. بیرینجی مولاحظه صنعت شوناس  ی . آسلانووا مقصوددور . او ، " ایل – اوبا اوْیۇنۇ، خالق تاماشالاری" كیتابیندا بئله یازیر:


آرديني اوخو

بؤلوم لر: خالق شیفاهی ادبییاتی، 
[ شنبه 16 اردیبهشت 1391 ] [ 09:56 ] [ ماحمود دالغا ]
Baxışlar 0
.: Weblog Themes By Iran Skin :.

تعداد یارپاق لار :  ::      1  

بلاقا گؤره


چیراق یاندیر،اوجاق قور
كور یوخودان بیرجه دور
قوی امه یین داغیتسین
یوردوموزا قیزیل نور .
حبیب ساهر
سایغاج سایت
بازديدهاي بو گون : نفر
بازديدهاي ديروز : نفر
كل بازديدها : نفر
بو آیین گؤروشو : نفر
ایندی بلاق دا : نفر
باخیش لار : عدد
كل مطالب : عدد
یئنیله مه چاغی :

YAŞASIN AZƏRBAYCAN YAŞASIN AZƏRBAYCAN

حامیان محیط زیست آذربایجان

Qanlı tarix
Dağlıq Qarabağ (1988-1993)
Xankəndi (18.09.1988)
Əskəran (19.10.1991)
Hadrut (19.11.1991)
Xocalı (26.02.1992)
Şuşa (08.05.1992)
Laçın (17.05.1992)
Xocavənd (02.10.1992)
Kəlbəcər (3-4.04.1993)
Ağdərə (07.07.1993)
Ağdam (23.07.1993)
Cəbrayıl (23.08.1993)
Füzuli (23.08.1993)
Qubadlı (31.08.1993)
Zəngilan (30.10.1993)
*** Azərbaycan ***

وبسایت خبری تحلیلی دورنا نیوز آذربایجان غربی