قالب وبلاگ

(1832-1897)

حبیب بَی سێلیموْو

(1881-1920)

حبیب بَی حاجی یۇسیف  اوْغلوسلیموْو 1881-جی ایلده ناخچیواندا آنادان   اوْلوب.  بیر دۆنیا 1920-جی ایلده آذربایجان سوْوئت رۇسییاسی  طرفیندن ایشغال   ائدیلنده   بوْلشئویكلر   ایلك    نؤوبه‌ده   میللی   اوْردوموزون ظابطلرینی مهو   ائتمه‌یه  باشلامیشلار.  حادثه‌‌لرین    شاهیدی ه.السگروْ-كنگرلینسكی   یازیردی:  “شخصاً اؤزوم   طرفیندن یوْخلانیلمیش سییاهییا گؤره،  بوْلشئویكلرین آذربایجانداكی آغالیغی دؤورونده آنجاق حربی رۆتبه‌لیلردن مهو ائدیلنلر: گئنئراللار 12، پوْلكوْونیك و پوْدپوْلكوْونیكلر - 27، كاپیتان و  شتابس-كاپیتانلار، پوْروچیك و پوْدپوْروچیكلر - 46، پراپوْرشیك و پوْدپراپوْرشیك - 148، قالان 266 آشاغی رۆتبه‌لی ظابطلر (هامیسی مۆسلمان)... 1920-جی ایلین آپرئلیندن  1921-جی  ایلین  آوقوستونادك   آذربایجاندا  قێرمیزی تئرروْردان 48 مین آدام  اؤلدورولموشدو كی، بۇنون دا چوْخ حیصه‌‌سی ضیالیلارین پایینا دۆشوردو”. گۆلله‌لنمیش آذربایجان  گئنئراللاری آراسیندا اوْ دؤورده یئگانه حربی آكادئمیك تحصیلی اوْلان گئنئرالیمیز حبیب بَی سلیموْو دا اوْلموشدور. 

(1842-1907)

اوْن دوْققوز  عصرین سوْنو-  ایگیرمی عصرین اوللرینده آذربایجانین اجتماعی-مدنی حیاتیندا حسن بَی زردابی (ملیكوْو) خۆصوصی یئر تۇتور. معاریفپرور، مۆعاصیر دۆشونجه‌لی اینسان اوْلان حسن بَی اینقیلابلاری رد ائدیر، اؤلكه‌نین و خالقین ترققیسینی معاریفلنمه‌ده گؤروردو. اوْ، طبیعت علملری‌نین گؤزل بیلیجیسی ایدی. قاباقجیل فیكیرلرینه  و  عملی  فعالیتینه  گؤره  دایم تعقیب اوْلونان، تضییقلره مروز قالان زردابی آذربایجان خالقی‌نین معاریفلندیریلمه‌سینده خۆصوصی روْل اوْینامیشدیر.

آذربایجان  تاریخینده  حسن  بَی  زردابی‌نین آدی آذربایجان پئشكارتئاتری‌نین یارادیجیلاریندان  بیری، آذربایجان دئموْكراتیك مطبوعاتی‌نین   بانیسی   كیمی   همیشه حؤرمتله خاتیرلاناجاقدیر.

حسن  بَی  زردابی  1842-جی  ایلده  گؤیچای  قضاسی‌نین  زرداب  كندینده (ایندیكی زرداب شهری) آنادان اوْلموشدور. آتاسی سلیم بَی معاریفپرور بیر اینسان اوْلموشدور. اوْ، بۆتون قضادا دۆنیوی تحصیل سیستمی‌نین طرفداری كیمی تانینیردی. سلیم بَی هم ده كاسیب شاگیردلره مادی كؤمكلیك گؤسترن خئیریه‌چی ایدی. سلیم بَی اوْغلونا اوْن مۆعاصیر تحصیل وئرمك ایسته‌ییردی. بۇ مقصدله ده اوْ، حسن بَیی تیفلیسه آپاریر و اۇشاق تیفلیس قضا گیمنازییاسینا داخیل اوْلور.

۱۹ – جی عصرین ایكنجی یارسیندا اردبیلده یاشامیشدیر. زمانه سی نین سوادلی و مترقی قادین لارینداندیر. ایرواندا و شوشادا اولموش، فاطماخانیم، كمینه گهر بیم، قمر بیم، و شیدا ایله تانیشلغی واریمیش. اونلارلا شعرلرشیب.

آغام جانی

پریشان ائیله سم زولفی پریشانی آغام جانی
پریشان ائیلرم مجموع دونیانی آغام جانی

خیالی وصیلمه هر كیم دوشه جانین ده ن ال چكسین
بو سؤدایه دوشن ترك ائیله سین جانی آغام جانی

اگر طوره تجلا ائیله سم بو آب و تابیله
شعاع رویم ائیلر محو، بو دونیانی آغام جانی

آدیم زیبا سوزوم شیرین شكر و گؤزلریم شهلا
فراموش ائیله یب حسنوم زلیخانی آغام جانی

سنین تك عاشیق معشوق یوخ لعلی بو عالمده
غم و عاشقلری عشقین ائدیب فانی آغام جانی.

(1899-1934)

جعفر قافار اوْغلو جاببارلی  1899-جۇایل مارتین  22-ده  آبشئروْنون ایگیرمی  عصر آذربایجان ادبیاتی تاریخینده  جعفر جاببارلی  خۆصوصی  یئر  تۇتور.  فعالیتینه  ساتیریك  اثرلرله باشلایان ادیب هله لاپ گنج  یاشلاریندان پیئسلر یازیر و چوْخ  كئچمیر  كی،  دراماتورق  كیمی  تانینیر.  اوْنون  یازدیغی پیئسلر اؤلكمیزده و خاریجی صحنه‌‌لرده تاماشایا قوْیولور. آذربایجان   سوْوئت   یازیچیسی   كیمی   فعالیت    گؤسترن ج.جاببارلی آذربایجاندا سوْوئت حاكمیتی قۇرولدوقدان سوْنرا   مؤوضوسو   یئنی   دؤورله   سسلشن   اثرلر   یازیر. تصادوفی دئییل كی،  اوْ، آذربایجان ادبیاتیندا سوْسیالیست رئالیزمی‌نین بانیلریندن حساب اوْلونور. لاكین هانسی ادبی مئتوْدلا اثرلر  یازماسینا  باخمایاراق،  اوْ، حیات حقیقتلرینه صادق قالیر، خالق حیاتی‌نین  چوْخ  دوْلغون و رئال صحنه‌‌لرینی یارادیر.

(؟ - 1755)

آذربایجان تاریخینه تلاتوملو، قانلی- قادالی دؤور  كیمی یازیلمیش اوْن سككیز  عصر  بیر چوْخ قهرمانلار،  گؤركملی   دؤولت   خادیملری  و سركرده‌لر  یئتیشدیرمیشدیر.  اوْنلاردان  بیری  ده شكی   خانی  حاجی  چلبی خان  اوْلموشدور.    ایلك آذربایجان  خانلیغی‌نین بانیسی حاجی چلبی خان تارازلاشمیش داخیلی و خاریجی سیاست یۆروتمكله آذربایجان   توْرپاقلارینی    خاریجی   دۆشمندن قوْروموشدور. اوْ، فئوْدال پراكنده‌لیگی‌نین خالقین بیرلیگی و طالعیی  اۆچون تهلوكه‌‌لی اوْلماسینی یاخشی آنلاییر و اؤلكه‌نی بیرلشدیرمه‌یه چالیشیردی. اوْنون بۇ  سیلری  نتیجه  وئرمسه  ده  هر  حالدا،  اوْ، آذربایجانداواحید دؤولتین  قۇرولماسینی حیاتی‌نین سوْن آنلارینادك آرزولامیشدیر. آذربایجان تاریخینده حاجی چلبی خانین آدی

گؤركملی دؤولت خادیمی و باجاریقلی سركرده كیمی چوْخ لاییقلی یئر  تۇتموشدور.