قالب وبلاگ

ابولفز ائلچیبی

(1938-2000)

ایگیرمی  عصرین سوْنلارین  دا آذربایجان  خالقی‌نین  آزادلیق حركاتیندا  اؤنملی  روْل  اوْینامیش  شخصیتله‌دن  بیری  ابولفز ائلچیبیدیر. هله گنج  یاشلاریندان  سوْوئت حاكمیتی‌نین آذربایجان قارشی یئریتدیگی غرضلی سیاسته قارشی  اعتراض  ائدن، بۇنونلا  یاناشی  مۆباریزه  آپارماغا  چالیشان  ابولفز  ائلچیبی تعقیبلره مروز قالسا  دا، اؤز آمالیندان دؤنمه‌میشدیر.

عؤمرونون سوْنونا قدر سییاسی فعالیتله مشغول اوْلان ه.ائلچیبی سییاسی پارتییا  رهبری اوْلموشدور.

1991-جی ایلده مۆستقیللیك قازانمیش آذربایجانی گۆجلو گؤرمك  ایسته‌ین  ائلچیبی  بۇ   ایستیقامتده  فعالیت  گؤسترمیش، 1992-جی ایلین اییون آییندا  آذربایجان رئسپوبلیكاسی‌نین پرئزیدئنتی سئچیلمیشدیر. آذربایجان   تاریخینه   ابولفز   ائلچیبی  گؤركملی اجتماعی خادیم، آزادلیق مۆباریزه‌سی‌نین لیدئرلریندن  بیری، 1992- 1993-جۆایللرده آذربایجان  رئسپوبلیكاسی‌نین  پرئزیدئنتی و شرقشوناس عالیم كیمی داخیل اوْلموشدور.

....

1910-1945)

هزی آسلانوْو 1910-جۇ ایل یانوارین 2-ده لنكران شهرینده آنادان اوْلوب. اۇشاقلیقدان حرب صنعتینه بؤیوك   ماراق   گؤسترن 1942-جی ایلین سوْنو - 1943-جۆ ایلین  اوللرینده ایكی دۆنیا  مۇحاریبه‌سی‌نین  گئدیشینده  اساسلی  دؤنوش  باش  وئردی. ستالینقراد اطرافیندا گئدندؤیوشلرده آلمانلارین فئلدمارشال   پاولیوسون باشچیلیق ائتدیگی 330 مینلیك حربی قروپلاشماسی  مۆحاصیره‌‌یه  آلیناراق  دارماداغین  ائدیلدی.  بۇ قلبه‌نین   قازانیلماسیندا   آذربایجانلی   سركرده   هزی آسلانوْوون   مۆستسنا   خیدمتی   اوْلموشدور.   مۇحاریبه‌‌نین گئدیشینده ان آغیر دؤیوشلردن قالیو چێخمیش هزی آسلانوْو ایكی دفعه‌‌  سوْوئت اتفاقی قهرمانی آدینا لاییق   گؤرولموش، اوْنا گئنئرال-مایوْر رۆتبه‌سی وئریلمیشدیر. موْسكوادا  زیرئهلی تانك قوْشونلاری آكادئمییاسینی بیتیرمیش آسلانوْو اوْ دؤورده سوْوئت  اوْردوسونون  ان  گؤركملی   تانكچی  سركرده‌لریندن ساییلیردی. لاكین 1945-جی  ایلین  یانواریندا اوْنون مۆممالی اؤلومو  بۇ   گؤركملی  شخصیتین  حیات  و  فعالیتینی یاریمچیق قوْیدو.

.....

1869-1939)

آذربایجانین اجتماعی مۆحیطینه  “ایسلامچیلیق، قربچیلیك   و   تۆركچولوك”   شۆاری    ایله   ایفاده   اوْلونان دۆنیاگؤروشونو  احمد  بَی  آغایئو  گتیرمیشدیر.  اوْ، قرب   مدنیتیندن   اؤیرنمك،   لاكین   دۆنیایا ایسلامی دیَرلر  مؤوقئییندن باخماق طلبی ایله چێخیش ائتمیشدیر. عینی زاماندا، تۆركلرده تۆركچولوك شعورونون اوْیانماسینا بؤیوك اهمیت وئرمیشدیر.  احمد بَی آغایئوین   بۇ   فیكیرلری   سوْنرالار   سوْوئت   حاكمیتی ایللرینده اوْنا “پانیسلامیست”، “پانتوركیست” دامغالاری‌نین وۇرولماسیناسبب اوْلموشدور.سوْوئت دؤورونده كوْممونیست   ایدئوْلوْقلار  طرفیندن   آغایئوین   آدینین چكیلمه‌سی،   اثرلری‌نین   چاپ   اوْلونماسی   و   اوْخونماسی قاداغان ائدیلمیشدی.

...

محمّد امین رسولزاده

(1884-1955)

محمّد امین رسولزاده  آذربایجان خالق جۆمهوریتینی  تشكیل  ائدنده  دئمیشدیر: “مۆستقیل آذربایجانی تمسیل ائدن، تۆرك هۆرریتی، ایسلام   مدنیتی و مۆعاصیر آوروْپا اقتداری- احرارینه‌سینی تمسیل ائدن بۇ اۆچبوْیالی بایراق  دایما باشلاریمیز اۆستونده   ائهتیزاز ائده‌جكدیر. بیر دفعه‌‌ قالدیریلمیش بایراق بیر داها ائنمه‌یه‌جكدیر”. 1920-جی ایلده آذربایجان ایشغال ائدیلنده  اوْ، اۆرك  آغریسی  و  عینی  زاماندا،  اۆمیدله   دئمیشدیر: “میللی  بایراغین  توْرپاغا  دئییل،  میللتین  ویجدانینا ائنمیش  اوْلدوغونا،  هر  كسین  بۇ  بایراغی رۇحوندا، قلبینده و بایراغیندا مۆحافیظه‌‌ ائتمكده اوْلدوغونا اینانیرام”. تاریخ اوْنون حاقلی اوْلدوغونو ثبوت ائتدی. آذربایجان تاریخینه محمّد امین رسولزاده آذربایجانین سییاسی و دؤولت خادیمی، آذربایجان خالق جۆمهوریتی‌نین بانیلریندن بیری، آذربایجان میللی شۇراسی‌نین صدری، ژۇرنالیست و پۇبلیسیست كیمی داخیل اوْلموشدور.

(1867-1914)

1905 - 1911-جی ایللر ایران اینقیلابی‌نین مركزی  جنوبی  آذربایجان،  اوْنون لیدئری ایسه آذربایجانین قهرمان اوْغلو ستتارخان ساییلیر. بۆتون عؤمرونو خالقین اسارتدن قۇرتولماسینا صرف ائتمیش ستتارخان فعالیتی آذربایجان خالقی‌نین گله‌جك اجتماعی-سییاسی و میللی شعورونون اینكیشافینا گۆجلو تكان وئرمیشدیر. اینقیلاب یاتیریلسا دا، اوْ بیر داها ثبوت ائتدی كی، مۆطلقیته، اجتماعی و میللی ظۆلمه قارشی مۆباریزه‌ده  آذربایجان خالقی یئكدیل حركت ائتمه‌یه قادیردی.

آذربایجان تاریخینه ستتارخان 1905 - 1911-جی ایللر  ایران اینقیلابی‌نین لیدئرلریندن بیری، گؤركملی  سركرده  و  خالق  قهرمانی  كیمی داخیل اوْلموشدور.

...

(1424-1478)

اۇزون حسنین آدی چكیلنده  چوْخ زامان   اوْنون   اۇزون   اوْلماسی،    آغ‌قوْیونلو دؤولتی‌نین  اساسی‌نین  قوْیماسی  یادا  سالینیر. لاكین،  چوْخ  آز  آدام بیلیر    كی،  محض  اوْ، پراكنده اوْلان قانونلاری واحید “قانوننام”    چرچیوه‌سینده   بیرلشدیره‌رك ایندیكی حۆقوقو كوْدئكسلرین اساسینی یاراتمیش، ایسلامی بیلیكلری ساده اهالییه چاتدیرماق اۆچون “قۇرآن”   كیتابینی   آذربایجان   تۆركجه‌سینه ترجومه ائتدیرمیش،همچی‌نینآپاردیغی مۇحاریبه‌‌لر  واسطه‌‌سیله  تیجارت  یوْللارینی  و لیمانلاری نظارت آلتینا آلمیش و  بئله‌لیكله، آذربایجانین  گله‌جكده   اینكیشافینی  تعمین ائتمه‌یه چالیشمیشدیر.

....

(دؤرد عصر)

قدیم آذربایجان     دؤولتی آلبانییادا یاشایان 26 طایفهدان هر بیری اؤز بۆتلرینه سیتاییش ائدیردی. بۇ ایسه اؤلكه‌نین واحیدلیگی  اۆچون تهلوكه‌‌  ترپه‌دیردی.  آلبان حؤكمداری اۇرنایر بۇنو نظره آلاراق 314- جۆ ایلده خریستیانلیغی دؤولت دینی اعلان ائده‌رك تكاللاهلیغی یایماغا باشلاییر. اوْنون بۇ اۇزاقگؤرن آددیمی آلبانییا دؤولتی‌نین بۆتؤولویونو، آلبان خالقی‌نین واحیدلیگینی تعمین ائدیر.

...