قالب وبلاگ

(؟-1066)

دوْققوز یۆزیللیگین اوْرتالاریندان اعتباراً آذربایجان مدنیتی  سرعتله  اینكیشاف ائتمه‌یه باشلاییر. بۇنون  اۆچون الوئریشلی تاریخی زمین یارانمیشدی. اولجه ساسانی  ایمپئرییاسی، سوْنرا  ایسه عرب خیلافتی تركیبینده اوْلان آذربایجان یاخین و اوْرتا شرقین  مشهور  مدنیت  اوْجاقلاری   ایله  سێخ قارشیلیقلی علاقه‌‌ ساخلامیش،شرق مدنیتی‌نین اینكیشافیندا یاخیندان  ایشتیراك ائتمیشدیر.

یۇسیف كۆسئییر اوْغلونون تۆربه‌سی هجمی اعتباریله بیر اوْ قدر بؤیوك تیكینتی اوْلماسا دا، مئمارلیق بزیی ساده اوْلسا دا، اؤز عۆمومی كوْمپوْزیسییاسی‌نین آیدینلیغی و حیصه‌لری‌نین مۆتناسیبلیگی اعتباریله و ائله‌جه ده اینشاات ایشلری‌نین دقتله آپاریلماسی جهتدن گؤزل بیر مئمارلیق عابده‌سیدیر.

مؤمینه خاتین تۆربه‌سی. عجمی ابوبكر اوْغلونون ناخچیواندا زمانمیزه قدر قالمیش ایكینجی بیر اثری اوْلان مؤمینه خاتین تۆربه‌سی اوْرتا عصر ناخچیوان شهری‌نین عظمتینی عكس ائتدیریر، ناخچیوان مئمارلیق مكتبی‌نین، بدیی-مئمارلیق سویه‌سی‌نین بیر شاهیدی كیمی ناخچیوانین مركزینده یۆكسه‌لیر.

یار،یولداش

اوجا بویلو آرخاداشلار

               تاماشالار

قوخولو او قیزیل گوللر

             هاردا قالیب؟

دار آغاجی داردا قالیب!

بالتا یار دان آیری سالیب.

یاشیل یارپاق!

قوشلو بوداق!

یانیب،

      اؤلوب،

بالتادان یوخ

آغاجدا بیر پیس آد قالیب.

بوغازیندا یومرو تاناب

توپراغلی گؤز

            قان آغلییر.

ایاغیندا یار آغلییر.

اوْلدوقجا  چتین حربی-سییاسی دؤورده قاراباغدا حاكمیته گلمیش ایبراهیم خه‌لیل خان چوْخ   مۆرككب وضعیتلرده دیپلوْماتیك فندلر حسابینا بۇ ازلی  آذربایجان توْرپاقلارینی اؤلكمیزین تركیبینده     قوْرویوب-ساخلایا بیلمیش و سوْندا   بۇ فندگیرلیگین قۇربانی اوْلموشدور. ائرمه‌نیلرواوْنلارین هاوادارلاری‌نین قاراباغا ایشغالچی یۆروشلری مز  اوْن سككیز  عصرین  سوْنو  –  اوْن دوْققوزعصرین اوللرینده باشلامیشدی آذربایجان تاریخینه ایبراهیمخه‌لیل خان قاراباغلی گؤركملی دؤولت خادیمی، دیپلوْمات و سركرده كیمی داخیل اوْشموشدور.

پس از آن كه عصرخلافت خلفای راشدین به سر آمد، امویان در حالی قدرت را تصاحب كردند كه قلمرو دنیای اسلام گسترش یافته بودو خلفای اموی تا سال ۱۳۲ هجری با قدرت اهریمنی حكومت كردند. در دوران حاكمیّت ۸۰ ساله و به عبارتی هزار ماهه سیاه بنی امیّه، عمّال آن ها با بی‌رحمی هر چه تمامتر، هر جنبشی را سركوب می‌كردند. در این سال ها اكثریّت قریب به اتّفاق مردمان هر دو سوی ارس مسلمان شده بودند و فرمانروائی این نواحی نیز در دست حكّام بنی‌امیّه بود و آذربایجان، خود از مهم ترین سرزمین های دنیای اسلام به شمار می‌رفت.

از سال ۱۳۲ هجری، سرزمین های تحت سیطره امویان، نصیب خلفای عبّاسی شد. در عصر خلافت بنی عبّاس، دنیای اسلام، هر چه بیشتر گسترده شده و از اقیانوس اطلس تا رود سند و از دریای خزر تا رود نیل رسیده بود. ناگفته پیداست كه این چنین قلمرو گسترده‌ای نمی‌توانست مدّت مدیدی در تحت حاكمیّت حكومتگران ستمگر باقی بماند، چنان كه طولی نكشید و قدرت بنی‌عبّاس رو به ضعف نهاد. حركت‌های آزادیخواهانه، از زمان مأمون اوج گرفت، و این قیام ها در اغلب نقاط ایران شروع شد.

اگر در خراسان، طاهر ذوالیمینین،  پرچم استقلال برافراشت، در آذربایجان حكومت مقتدر مرزبان و نهضت بابك خرّم دین كه خود طلیعه جنبش های دیگر بود، پایه های خلافت ستمگر عبّاسیان را به لرزه درآورد.

گفتنی است تا اختلاف و فتور، در دولت خاندان عبّاسی رخ نداده بود، حكمرانان همه ممالك اسلامی، از جمله آذربایجان، از طرف خلیفه گمارده می‌شد. ولی از اواخر قرن دوّم هجری كه چنین تزلزل و فتوری در بطن پایه های تخت لرزان بنی‌عباس پدیدار گشت، در آذربایجان از جمله ارّان هم گردنكشانی قد علم كرده، بنیاد حكمرانی مستقلی گذاردند. حتّی از همان عشیره های عرب كه در صدر اسلام به آذربایجان آمده و نشیمن كرده بودند، مردانی سركش قد برافراشتند و خاندان هائی از آنان در این سرزمین فرمانروائی كردند. پس در واقع، از اوایل قرن سوّم هجری، فرمانروائی آذربایجان و نواحی آن به دست همین گردنكشان بومی بوده و خلفای بغداد تسلّطی بر این مناطق نداشتند.[1]

كسروی در مقدمه اثر گرانقدر خود « شهر یاران گمنام » می نویسد :