قالب وبلاگ

اوْن ایكی- اوْن اۆچ یۆزیللیكلره عاید ائدیلن بۇ قاب پارچاسی اۆزرینده اۇزونساققاللی پییادا دؤیوشچو تصویر اوْلونوب. اوْنون اینینده خلت، باشیندا ایسه شیش پاپاق واردیر. دؤیوشچو بیر الی ایله چیینینه قوْیولموش نیزه‌نی، اوْ بیری الی ایله نازیك زنجیر تۇتوب. زنجیر شرطی ایشلنمیش ببیرین بوْینونا باغلانمیشدیر. ببیر هانسیسا بیر حئیوان اۆزرینه آتیلمیش آندا گؤستریلمیشدیر. اوْ دؤورون یازیلی منبعلری‌نین آراشدیریلماسی گؤستریر كی، بۇرادا ایان و فئوْدال دئییل، ساده دؤیوشچو و یا نؤكر تصویر اوْلونموشدور. همین دؤورون مشهور نصیحت كیتابی "قابوسنامه"ده دئییلیر كی، اوْودا وحشی حئیوانلاری نؤكر و قۇللار ساخلامالیدیر. اینینده‌كی گئییمی ده بۇرادا گؤستریلمیش شخصین نؤكر و یا سێراوی دؤیوشچو اوْلدوغونو گؤستریر. اوْن بیر یۆزیللیكده یاشامیش گؤركملی دؤولت خادیمی نیزام ال-مۆلكون "سیاستنامه" اثرینده سلجوق قوْشونلاری‌نین آیری - آیری حربی حیصه‌لری‌نین گئییملری‌نین تصویرینده بئله تیپلی پالتارلارا راست گلمك اوْلار. بۇ عصر بئیلقان كئرامیكاسیندا اوْو صحنه‌‌لری ایله یاناشی، فئوْداللارین ایلنجه‌لرینی عكس ائتدیرن مؤوضولاری دا گؤرمك اوْلور. بئله قابلاردان بیری آذربایجان خالچاسی مۇزئیینده نۆماییش ائتدیریلن الوان بوْیالی كئرامیكا نۆمونه‌سیدیر. بۇراداالینده چؤوكن اوْیونوندا ایشلنن آغاج چۇبوق تۇتموش شخص تصویر ائدیلیب. اوْیونچو ساغ طرفه چاپان آت اۆستونده ایلشمیشدیر. اوْیونچونون فیقورو بیر قدر كوْبود، آت ایسه داها جانلی حالدا ایشلنمیشدیر. كوْمپوْزیسییانین فوْنو آچیق- یاشیل رنگده اوْلوب، خێردا، ساری رنگلی دایره‌لرله زنگینلشدیریلمیشدیر. بۇ قابدا وئریلن صحنه‌‌دن آیدین اوْلور كی، اوْرتا عصر آذربایجان فئوْداللاری‌نین ان سئویملی ایلنجه‌لریندن بیری چؤوكن اوْیونو اوْلموشدور. قابدا اوْنو حاضیرلایان اۇستانین آدی - "نسیر" سؤزو ده یازیلمیشدیر.

دئكوْراتیو صنعتلر

اوْرتا یۆزیللیك تاریخی‌نین اوْن بیر عصردن اوْن بئش عصرین سوْنونادك داوام ائدن ایكینجی دؤورو فئوْدالیزم قۇرولوشونون تام اینكیشافی دؤورو ساییلیر.

بۇ زامان تسرروفات و مدنیت یۆكسك اینكیشاف دؤوروكئچیریر. صنعتكارلیق قدیمده  اوْلدوغوندان داها یۆكسك سویه‌یه قالخیر، كؤهنه شهرلر

دیرچه‌لیر، یئنیلری یارانیردی. اوْنلار صنعتكارلیق، تیجارت مركزلرینه چئوریلیردیلر.

اوْن بیر- اوْن بئش یۆزیللیكلر عرضینده آذربایجان خالقی بیر چوْخ یۆكسك سویه‌لی بدیی صنعتكارلیق  نۆمونه‌لری: خالچا، پارچا، زرگرلیك، ساخسی،  كاشی و س.  یاراتمیشدیر كی، بۇنلارین اكثری حاضیردا دۆنیانین ان زنگین مۇزئیلرینده نۆماییش ائتدیریلیر.

داش اوْیمالار

ایلكین اوْرتا یۆزیللیكده آذربایجاندا مۆختلیف فوْرمالاردا حاضیرلانمیش و بزه‌دیلمیش داش عابده‌لره تصادوف ائدیلیر. اوْنلار قاباریق رئلیئفلر، هجملی (دایروی) هئیكللر سپكیسینده اوْلموشدور.

حاضیردا قاراباغدا، میل، مۇغان دۆزلرینده كؤهنه قبیریستانلیق و داغ، تپه اۆزرینده راست گلینن بۇ پلاستیك صنعت نۆمونه‌لری آذری خالقی‌نین عادت- عنعنه‌‌، دینی-عقیده‌‌ و ائستئتیك ذؤوقو حاقیندا معلومات وئرن قییمتلی عامللردندیر.

بۇ گۆنه‌دك معلوم اوْلان آذری پلاستیك صنعتی نۆمونه‌لری ایچریسینده تاریخ اعتباریله ان قدیمینی اینسان فیقورلاری تشكیل ائدیر. قازاخ، آغدام، برده، شاماخی و آستارا شهرلری اطرافیندان تاپیلمیش بۇ موْنومئنتال صنعت نۆمونه‌لری دۆنیا عالیملری آراسیندا ماراق اوْیاتمیشدیر.

توْووز شهریندن بیر خئیلی آرالی قریبلی كندی یاخینلیغیندان تاپیلمیش هئیكل چوْخ بؤیوك دئییلدیر. آغ قۇم داشدان یوْنولموش بۇ هئیكل باش، بدن و آیاقلاری ایله بیرلیكده 83 سم- دیر. فیقورون آغزی، چنه‌سی، گؤزلری، قۇلاقلاری و بۇرنو چوْخ  سیممئتریك شكیلده یوْنولموش، باشینا ایسه 28 سم هۆندورلوكده كوْنوسواری پاپاق قوْیولموشدور. ستیلیستیك باخیمدان و باش گئییمیندن بۇ فیقور قازاخیستاندا و سئمیرئچییئده تاپیلمیش هئیكللری خاتیرلادیر. لاكین اوْنلاردان نیسبتن دقیق ایشله‌نیلمه‌سی ایله فرقله‌نیر.

بدیی مئتال

آذربایجانین تبریز، گنجه، ناخچیوان، ماراغا، اردبیل و باشقا شهرلرینده اوْلموش سییاهلارین گۆنده‌لیكلرینده بۇ یئرلرین مدنلریندن چێخاریلان میس، قێزیل، گۆموش و س. مئتاللاردان دۆزلدیلن قاب-قاجاق و زینت اشیالاریندان بحث ائدیلیر. بۇ دؤورده یارادیلمیش میشت اشیالاری ایچریسینده مینگچئویردن آرخئوْلوْژی قاضینتیلار زامانی تاپیلمیش و حاضیردا باكیدا آذربایجان تاریخی مۇزئیینده نۆماییش ائتدیریلن قاب-قاجاقلار خۆصوصی ماراق دوْغورور. گۆموشدن دۆزلدیلمیش نیمچه اؤز اینجه ناخیشلاری و گؤزل فوْرماسی ایله همیشه تاماشاچیلارین نظرینی جلب ائدیر. اؤلچولرینه گؤره آدی مۆعاصیر نیمچه‌لری خاتیرلادان بۇ نیمچه اۆچ طرفدن قاباریق خطلرله و بۇنلارین آراسیندا اۇستالیقلا یئرلشدیریلمیش اۆزوم سالخیمی رسملری ایله بزه‌دیلمیشدیر. نیمچه‌نین اۆزرینده‌كی آردیجیل تكرار اوْلونان قاباریق خطلر اوْنو چوْخ باخیملی ائدیر. بۇ خطلر  ایشیق و كؤلگه  عمله  گتیرمكله نیمچه‌یه بدییلیك وئریر. آذربایجان تاریخی مۇزئیینده نۆماییش  ائتدیریلن همین دؤوره عایدچوْخ ظریف آفتافا دا بئله قاباریق خطلرله بزه‌دیلمیشدیر. حاقیندا بحث ائتدیگیمیز اشیا  اۆسلوب  خۆصوصیتینه  گؤره "ساسانی اینجه‌سنتی”نه عاید ائدیلن و بیر چوْخ دۆنیا مۇزئیلرینده ساخلانان صنعت نۆمونه‌لرینی خاتیرلادیر. بۇ دا عبث دئییلدیر، چۆنكی ایسلاملا علاقه دار اوْلان صنعت نۆمونه‌لریمیزه بیز یۇردوموزدا چوْخ سوْنرالار راست گلیریك. حتی اوْن ایكی- اوْن اۆچ یۆزیللیكده بئله صنعت  نۆمونه‌لریمیزین اۆزرینده "ساسانی اینجه‌سنتی"نه خاس سۆژئت و كوْمپوْزیسییا اۆصوللارینی ایزله‌مك اوْلور.

بدیی شۆشه

آذربایجانین سككیز-اوْن عصر تطبیقی صنعت نؤولری‌نین كاراكتئر قروپونو بدیی شۆشه ممولاتی تشكیل ائدیر. شفاف، پاریلدایان و ایستئهسال پروْسئسی زامانی پلاستیكلیگی ایله سئچیلن (شۆشه كۆتله‌سینی ایستی حالدا ایسته‌نیلن فوْرمایا سالماق اوْلور)  شۆشه كۆتله‌سی بۇ دؤورون صنعتكارلیغیندا چوْخ گئنیش ایستیفاده ائدیلمیشدیر. قدیم گنجه، باكی، مینگچئویر، قبله، بئیلقان، شاماخیدان تاپیلان مۆختلیف فوْرمالی رنگلی شۆشه ممولاتی اوْرتا عصر اهالیسی‌نین میشتینده شۆشه قابلارین گئنیش یئر تۇتدوغونو ثبوت ائدیر.

بوْیالارلا رسم

بۇ نؤو كئرامیكا ممولاتی دئكوْرونون اۆسلوب خۆصوصیتی، مۆختلیف واریاسییالی اوْرنامئنتال كوْمپوْزیسییالاری و زنگین كوْلوْریتینه گؤره دوْققوز-اوْن عصر شیرلی كئرامیكا نؤولری ایچریسینده خۆصوصی یئر تۇتور. اساساً هنده‌سی و ستیلیزه ائدیلمیش نباتی ناخیشلارلا زنگین بۇ كئرامیكا ممولاتی‌نین بزه‌یینده نادیر حاللاردا حئیوان، قۇش و اینسان تصویرینه ده راست گلینیر.

آیری-آیری اوْرتا عصر آذربایجان شهرلری‌نین اۆسلوبو اعتباریله چوْخ اوْخشار كئرامیكا ممولاتی چوْخ واخت فرقلی دئكوْر و كوْلوْریت خۆصوصیتلرینه مالیكدیر.

بۇ جهتدن باكیدان مۆختلیف واختلاردا تاپیلمیش ساریمتیل شفاف شیرله اؤرتولموش ایكی قاب فراقمئنتی‌نین دئكوْرو چوْخ كاراكتئریكدیر.

كاسایاعایداوْلان بیرینجی فراقمئنتده  هنده‌سی كاراكتئرلی دئكوْر  قابین كناریندا جمعلنمیشدیر. ائنلی هاشییه‌لرده وئریلمیش سێنیق خطلر و كسیشن دایره‌لر تۆند- بنؤوشیی رنگلرله (مارقانئس بوْیاسی) ایشلنمیش، هاشییه‌لر ایسه كرپیجی-قێرمیزی آنقوْبلا چكیلمیشدیر. ایكینجی فراقمئنتده ایسه علاوه‌‌ اوْلاراق تۆند- یاشیل آنقوْب بوْیادان ایستیفاده ائدیلمیشدیر.

شیرلی كئرامیكا ممولاتی

ساخسی ممولاتینی مۆختلیف تأثیرلردن قوْروماق و داواملی ائتمك اۆچون اوْنون اۆزرینه شیر چكیلیردی. قابین دیوارلارینا مؤحكم یاپیشان شۆشه‌یه بنزر، پاریلدایان شیر قاتی اوْنون اۆزرینده‌كی بوْیالی دئكوْرو مۆحافیظه‌‌ ائدیب ساخلاماقدا عوضسیز اهمیته مالیك ایدی.

سككیز- اوْن عصرشیرلی میشت كئرامیكاسیندا قۇرغوشون تركیبلی شفاف شیردن ایستیفاده ائدیلیردی. اوْنون تركیبینه مئتال اوْكسیدلری قاتماقلا مۆختلیف رنگلر آلینیردی. سككیز-اوْن عصر شیرلی میشت كئرامیكاسیندا آچیق-ساری (دمیر اوْكسیدی)، آچیق- یاشیل (میس اوْكسیدی، نادیر حاللاردا زۆمرودو - یاشیل) و بنؤوشیی (مارقانس اوْكسیدی) رنگلی شفاف شیردن ایستیفاده ائدیلیردی. شفاف شیر آلتیندان گؤرونن دئكوْر شیرین رنگیندن آسیلی اوْلاراق رنگ كوْنتراستلیغی، یا دا رنگ آهنگدارلیغی ایله جانلانیردی. بۇ ایسه كئرامیكا ممولاتی‌نین بزك، كوْلوْریت ایمكانلارینی زنگینلشدیریردی.