قالب وبلاگ

بدیی شۆشه ممولاتی‌نین ایلك اوْرتا عصر نۆمونه‌لری‌نین مۆرككب فوْرماسی و دئكوْر اۆصوللاری آذربایجاندا شۆشه ایستئهسالی‌نین چوْخ قدیم عنعنه‌‌لری اوْلدوغونو گؤستریر. لاكین  سككیز  عصردن  باشلایاراق  شۆشه  ممولاتی‌نین  فوْرما  و  دئكوْروندا  اساسلی دیَیشیكلیكلر باش وئریر. بۇ دیَیشیكلیكلری شاماخی، مینگچئویر و قبله‌دن تاپیلان شۆشه فراقمئنتلرینده آیدین ایزله‌مك اوْلور. سككیز عصره عاید شاماخی نۆمونه‌لری اؤز فوْرما و دئكوْرونا گؤره اولكی دؤور شۆشه ممولاتی ایله چوْخ سێخ باغلیدیرسا، مینگچئویردن تاپیلان شۆشه ممولاتی بۇ جهتدن فرقلی گؤرونوشه مالیكدیر. فوْرما و دئكوْرونداكی لوْكال خۆصوصیتلرله یاناشی، مینگچئویرین ایلك اوْرتا عصر شۆشه ممولاتیندا قبله و بئیلقانین سككیز-اوْن عصر شۆشه ممولاتی ایله بدیی شۆشه نۆمونه‌لرینی كاراكتئریزه ائتمكده قبله و بئیلقانین شۆشه ممولاتی خۆصوصیله قییمتلیدیر. دیگر اوْرتا عصر شهرلرینه نیسبتن بۇرادا شۆشه ممولاتی‌نین مۆختلیف فوْرمالی نؤولری تاپیلمیش و اوْنلارین ایستئه- سال تاریخی دقیق مۆعیینلشدیریلمیشدیر. سككیز-اوْن عصر بدیی شۆشه ممولاتی‌نین ایكی نؤوع معلومدور - میشت و بزك پرئدمئتلری. وازا فوْرمالی قابلار، پییاله‌لر، قرافینلر، عطیر قابلاری كیمی میشت پرئدمئتلری چوْخ یاییلمیشدیر.

بزك پرئدمئتلریندن ان چوْخ مۆختلیف رنگلی و قۇرولوشلو بیلرزیكلره تصادوف ائدیلیر.  اۆزوك،اۆزوك قاشی، مۇنجوقلاردابزك پرئدمئتلری  كیمی  گئنیش  ایستیفاده ائدیلمیشدیر.

سككیز-اوْن عصرلرده مۆختلیف چالارلی یاشیل رنگی اوْلان شۆشه ممولاتی اساس یئر تۇتور. بضا ساری، سۆرمیی و قێرمیزیمتیل قهویی رنگلی شۆشه قاب نۆمونه‌لرینه ده تصادوف ائدیلیر.

شۆشه‌نین اساس تركیب حیصه‌‌لریندن اوْلان طبیعی كوارسداكی (طبیعی سۆخور) گیل توْرپاق و  دمیر اوْكسیدی شۆشه‌نین رنگینی  ساری و یاشیل ائدیر. تامامیله رنگسیز شۆشه الده ائدیلمه‌سی اۆچون بۇ رنگلری دف ائتمك لازیمدیر. اوْنون اۆچون شیختا (شۆشه كۆتله‌سی) بیشن زامان بۇرایا مارقانئس پئروْكسیدی قاتیلیر. رنگلی شۆشه آلینماسی اۆچون شۆشه‌یه مۆختلیف مئتال اوْكسیدلری قاتیلیردی.

مۆختلیف مئتال اوْكسیدلریندن مۆختلیف رنگلر آلیندیغی كیمی، عینی مئتال اوْكسیدی شۆشه‌نی بیر نئچه رنگه بوْیایا بیلیردی. مثال اۆچون مارقانئس-بنؤوشیی و قارا، میس-ماوی و یاشیل، دمیر-ساری، یاشیل، بوْز-ماوی رنگلره بوْیاییردی. دمیر بیرلشمه‌لریندن بوْیاق كیمی ایستیفاده ائدیلمیردی. گؤستریلدیگی كیمی توْرپاغین و اهنگین تركیبینده‌كی دمیر شۆشه‌نی اوْنسوز دا رنگله‌ییردی. لاكین شۆشه‌یه چوْخلو میقداردا دمیر بیرلشمه‌لری قاتیب، قارا آز علاوه‌‌ اوْلوندوقدا ایسه قهویی رنگه بوْیانمیش شۆشه الده ائدیلیردی. شۆشه‌نین رنگلنمه‌سی اۆچون ایستیفاده ائدیلن بۇ بوْیاقلار چوْخ قدیمدن معلوم ایدی.

اساساً اۆفورمه اۆصولو ایله حاضیرلانمیش بدیی شۆشه ممولاتی ایله یاناشی، سككیز- اوْن عصرلرده قلیبلرده حاضیرلانمیش شۆشه ممولاتی نۆمونه‌لری ده آز دئییل. زاقافقازییا و اوْرتا آسییادا هله ائرامیزین بیرینجی عصریندن معلوم اوْلان اۆفورمه اۆصولوندان - مئتال و یا  گیل  اۇجلوقلو  قارغی  بوْرولاردان  ایستیفاده ائدیلیردی. بوْرونون اۇجونا، سوْرولموش شۆشه كۆتله‌سینه  درحال  هاوا  اۆفورولدویوندن  یۇمشاق شۆشه كۆتله‌سی قوْواقلاشیر،  شار شكلی آلیردی. بوْرو هرلندیكجه شۆشه‌یه ایسته‌نیلن فوْرما وئریلیر، سوْنرا شۆشه فوْرمانی بوْرودان كسیب اوْنون اۆستونده بدیی عملیات آپاریلیر، قابین آیریلیقدا حاضیرلانمیش دئتاللاری یاپیشدیریلیردی.

قلیبله تؤكمه اۆصولوندا ایسه ایچریسی خۆصوصی فوْرمایامالیك قلیبلردن ایستیفاده ائدیلیردی. ایستی شۆشه كۆتله‌سی قلیبلرین ایچریسی‌نین  فوْرماسینی آلیردی.

اۆفورولمه اۆصولو ایله نازیك دیوارلی، تؤكمه اۆصولو ایله ایسه قالین دیوارلی شۆشه پرئدمئتلر و بزك شئیلری - بیلرزیكلر، اۆزوكلر و س. حاضیرلانیردی.

اوْرتا عصر اهالیسی‌نین حیاتیندا شۆشه‌دن بزك پرئدمئتلری حاضیرلانماسی اۆچون چوْخ گئنیش ایستیفاده ائدیلمیشدیر. شۆشه‌دن حاضیرلانمیش بیلرزیك،مۇنجوق،اۆزوك و اۆزوك قاشلاری‌نین فوْرما و رنگ مۆختلیفلیگی، ائله‌جه ده  اوْنلارین كۆللو میقداردا ایستئهسالی گؤستریر كی، مئتالا نیسبتن شۆشه بزك پرئدمئتلری ایچریسینده بیلرزیكلره داها چوْخ تصادوف ائدیلیر. ائن كسیگی دایروی، یانمدایروی و اۆچ‌بۇجاق فوْرمالی بۇ بیلرزیكلرین اساساً ایكی نؤوعنه تصادوف ائدیلیر: سایا و ائشمه بیلرزیكلر. یاشیل، سۆرمیی، قارا، آغ، آبی، فیروزیی و س. رنگلی بیلرزیكلرین رنگی شۆشه كۆتله‌سینه قاباقجادان علاوه‌‌ ائدیلمیش مئتال اوْكسیدلری واسطه‌‌سیله الده ائدیلیردی. بضا ایسه بیلرزیكلرین اۆستو علاوه‌‌ اوْلاراق رنگله‌نیردی.

اۇزون‌سوْو، شار و اوْوال فوْرمالی، اۆزری دیلیملنمیش مۆختلیف رنگلی مۇنجوقلار بۆتون اوْرتا عصر شهرلری‌نین قاضینتیلاری اۆچون كاراكتئر اوْلوب، بزك شئیلری كیمی گئنیش یاییلمیشدیر.

شۆشه كۆتله‌سیندن اۆزوك و اۆزوك قاشلاری‌نین حاضیرلانماسیندا دا ایستیفاده ائدیلمیشدیر. چوْخ ساده فوْرمالی (ائن كسیگی دایروی) اۆزوكلرله یاناشی قاش یئری اوْوال و دایروی چێخینتی شكلینده حل ائدیلمیش اۆزوكلره تصادوف ائدیلیر.اوْرتا عصر شهرلریندن تاپیلمیش چوْخلو دایروی، اوْوال، كوادرات و دۆزبوجاقلی فوْرماسی اوْلان شۆشه لؤوحه‌‌جیكلر اوْنلاردان اۆزوك قاشی كیمی ایستیفاده ائدیلمه‌سینی گؤستریر.

بؤلوم لر: آزربایجان ، دیل و تاریخی،