قالب وبلاگ

رهبرین ایكی سؤزو داها مشهوردور. 26 اوْكتیابر 1932-جی ایلده ستالین سوْوئت یازیچیلاری بیرلببی‌نین عضولری ایله گؤروشده تاریخی ایفاده ایشلتمیشدی: “یازیچیلار اینسان رۇحونون مۆهندیسلریدیرلر”. 

دیگر گؤروش ایسه اؤز عكسینی صنعت اثرینده – داها دقیق رسم اثرینده تاپیب. “قوْركی ستالینه، موْلوْتوْوا و ووْروْشیلوْوا كیتاب اوْخویور”.

قوْركی همین واخت اوْنلارا “قێز و اؤلوم” ناغیلینی اوْخویورموش. بۇ واخت رهبر دئییب: “بۇ ناغیل “فاوست”دان (گوته) داها گۆجلودور. (سئوگی اؤلومه قالیب گلیر). محض بۇ ایفاده مأمورلاری مجبور ائتدی كی، درسلیكلره فاوست سالینسین. 

ستالین و قوْركی دوْستلوغونون زیروه‌سی 30-جۇ ایللرین اوللرینده اوْلوب. بۇ باره‌ده سییاسی بۆروْ ایجلاسی‌نین پروْتوْكوْللاریندا یازیلیب. 1931-جی ایلین مارتیندان 1932-جی ایلین اوْكتیابرینا قدر “آ.م.قوْركی ایله باغلی مسئله‌‌لر”ه دۆز 11 دفعه‌‌ باخیلیب. لاكین سوْنراكی اۆچ ایل یاریمدا یازیچی‌نین ادبیاتلا باغلی یالنیز ایكی قئیدی مۆذاكیره ائدیلیب. یقین كی، ستالین كلاسسیكادان سوْیویوب. 

بۇ مۆناسیبتلر باره‌ده ان یاخشی كیتاب ماكسیم قوْركی‌نین رئداكته‌سینی ائتدییی “ستالین آدینا بئلوْموْرسك-بالتیك كانالی” كیتابی اوْلوب. كیتابدا دا اوْنلار آراسینداكی قیزغینلیق نظره چارپیر. 

اولجه قوْركی ساده‌جه اوْلاراق “ادعا” ائدیردی كی، ستالین ایلیچین واریثیدیر:

“دۆنیادا ایوْسیف ستالی‌نین اهمیتی نئجه ده فاصیله‌سیز و سورعتله آرتیر… گؤزل فوْرمالاشمیش ایراده، بؤیوك نظریه‌چی‌نین كسكین آغلی، ایستعدادلی صاحبین جسارتی، اینسان كئیفیتلرینی چوْخ اینجه‌لیكله حیسس ائدن و بۇ كئیفیتلرین ان یاخشیسینی تربییه‌لندیرن اصل اینقیلابچی اینتویسییاسی مۆعیین یۆكسكلییه بیرینجی قالخماغا مانع اوْلانلارا قارشی آمانسیزجاسینا مۆباریزه اوْنا لئنینی عوضله‌مه‌یه ایمكان وئردی”. 

ستالین بۆتون آوروْپادا مشهور اوْلان قوْركی‌نین حؤرمتیندن رئپرئسسییالارا برائت وئرمك اۆچون ایستیفاده ائدیردی. 

بۇندان باشقا، بئلوْموْركانال حاققیندا دانیشاركن قوْركی سوْوئت پئنیتئنسیار سیستمی‌نین “مغزینی” ده آچیقلاییردی… 

“بۇ كئچمیش دۆشمنلرین ایشچی صینفی‌نین كئیفیتلی عضوونه، حتی دؤولت اۆچون لازیملی امه‌یین ائنتوزیاستلارینا چئوریلمه‌سینه خیدمت ائدن اعلا تجروبه‌دیر. دؤولت طرفیندن تطبیق ائدیلن اصلاحچی-امكچی سیاست بیر داها پارلاق شكیلده اؤزونو تصدیق ائتدی”. 

قوْركی‌نین اؤلومونون اطرافیندا چوْخ سؤز-صؤحبتلر یاراندی. اولجه زهرلنمه وئرسییاسی اؤنه سۆورولدو. بۇ وئرسییانین اوْدونا یاغ تؤكن فاكتلار ایسه اوْ دقیقه اؤزونو گؤستردی. بئله كی، یازیچی اؤلن كیمی ائله اوْراداجا، ناهار ستوْلونون اۆستونده یاریلمیشدی. بئینی بئیین اینسیتوتونا گؤندریلمیشدی، قالیقلارینی ایسه اوْ دقیقه كرئمل دیوارلاری یانیندا دفن ائتمك اۆچون یاندیرمیشدیلار. 
بۆتون مسئولیت ایسه خالقلار رهبری‌نین اۆستونده قالدی. چۆنكی اوْنونلا قوْركی آراسیندا مۆناسیبتلر پوْزولاندا سؤز-صؤحبت دۆشموشدو كی، یازیچی آرتیق رئپرئسسسییالاری حددیندن ضیاده حساب ائدیب، ایتالییایا قاییتماق ایسته‌ییرمیش. 

1938-جی ایلین مارتیندا آرتیق رسمی وئرسییانی آچیقلاماق واختی گلمیشدی. دئییلیردی كی، اوْ “آنتیسوْوئت تروْتسكیسیست بلوْك” پروْسئسی زامانی خالق دۆشمنلری طرفیندن اؤلدورولوب. سسری-نین پروْكوروْرو وێشینسكی‌نین 60 صحیفه‌‌لیك نیطقی‌نین 16 صحیفه‌‌سی “سوْوئت دؤولتی‌نین اجتماعی خادیملری س.م.كیروْو، بئش.ر.مئنژینسكی، بئش.بئش.كۇیبیشئو، آ.م.قوْركی‌نین اؤلومون” حصر ائدیلمیشدی. بئله‌جه قوْركی بیردن بیره عالی رهبرلرله بیر سێرادا اوْلدو. 

چێخیشدا هر شئی واردی: هم “محكوملارین اعترافلاری و قوْركی‌نین اؤلدورمه سببلری‌نین آنالیزی، “قتلین” تصویری”.

پروْكوروْر آندرئی وێشینسكی دئییردی:

“بئسسوْنوْو دئییر كی، اوْ 1934-جۆ ایلده پاریسده قوْركییه نیفرت ائدن تروْتسكی (قوْركی ده اوْبئر باندیره، بئین الخالق جاسوسا و خیانتكار تروْتسكییه نیفرت ائدیب) ایله گؤروشنده تروْتسكی دئدی كی، قوْركینی نه اوْلورسا اوْلسون، كنارلاشدیرماق لازیمدیر. دئدی كی، قوْركی ستالی‌نین یاخین دوْستو كیمی و پارتییانین باش خطی‌نین آپاریجیسی كیمی چوْخ مشهوردور”. 

سوْنرا پروْكوروْر اؤز-اؤزونه سۇال وئریر كی، نییه و نئجه سسری-ده بئله سۇی-قصد باش وئره بیلر:

“اوْنلار قوْركینی اؤلدورمه‌دن نئجه سییاسی آكتیولیكدن كنارلاشدیرا بیلردیلر؟

سوْنرا وێشینسكی سوْوئت حؤكومتی‌نین كئچمیش رهبری آلئكسئی رێكوْوون ایستینطاق پروْتوْكوْلونو اوْخویور: “سیز آ.م.قوْركینی نئجه تجریس ائتمك ایسته‌ییردینیز؟ بۇنو یالنیز بیر یوْللا ائتمك اوْلاردی – قوْركینی اؤلدورمكله”. 

اصلینده بۇرادا حقیقت نییسه اۆزه چێخمیر. آخی قوْركی 1935-ج ایلدن “داهی پروْلئتار یازیچی‌نین تهلوكه‌‌سیزلیینی تأمین ائتمك مقصدیله” ائو حبسینده ایدی. وێشینسكی ایسه گاه زهرلنمكدن دانیشیر، گاه دا دئییر كی، مۆعالیجه‌‌ دۆزگون آپاریلماییب. سوْندا اوْ آنوْنیم ائكسپئرتلرین رأیلری‌نین اۆستونده دایانیر كی، قوْركینی بؤیوك میقداردا اۆرك درمانی وئرمكله اؤلدوروبلر. نتیجه‌ده “زهرلنمه” ایله باغلی چئكیست یاقوْدا، كریوچكوْوا و بۇلانوْوادان تۇتموش، حكیملره قدر هر كس گۆلله‌لندی…

______________

آنلام.بیزده كؤچورولدو.

 آلئكسئی بوْقوْموْلوْو | چئویرن: گۆلر

Read more at http://www.anlam.biz/?p=13291#0Ved10Yidu5RF7Db.99


بؤلوم لر: یولداشلار،