قالب وبلاگ

واژه خرمیه ( منسوب به خرمیان به معنی سركشان و نافرمانان) در كتاب مختار الصحاح ذیل ماده خرم آمده است : طایفه خرمیه به پیروان مذهب تناسخ و اباحت گفته می شود(مختار الصحاح،ص 177). واژه عربی خرمیه دقیقاٌ با واژه زبان و فرهنگ اكدی مطابقت دارد كه در متون و كتیبه ها به شكل «حارمتو یا هارمتو» (Harimtu ) ثبت و گزارش شده (انجیل بابل، ص202) و به معنای نافرمانی و سركشی و طغیان است. در مناطق جنوبی كشور عراق در فرهنگ عامه مردم این واژه به همین معنا نیز كاربرد دارد و نیز به زنی كه بدخلق باشد «خارمه» گویند و همچنین اصطلاح «تحرم» در زبان آنان به معنای «سركش و نافرمان همه وقت» می باشد»15.

پس ریشه واژه خرم مشخص شد و آن اینكه خرم یك واژه اكدی است كه معنی آن نافرمان و سركش و طغیان گر است لذا می توان گفت كه دولت عباسی –و قبل از آن دولت ساسانی – نیز می توانست آنرا به دشمنان سیاسی، نظامی ، ایدئولوژیكی خود عطا كرده و از مزایای آن بهره مند گردد چنانچه گویا قبلاً نیز دولت ساسانی به مزدك و مزدكیان چنین لقبی را عطا كرده بود.

بدین ترتیب معلوم می شود چرا تاریخ نویسان عهد عباسی – و به پیروی از آنها عهود بعدی- به هر قیام و شورش ضد دولتی مارك خرمی می زدند و گروههای بسیاری را كه هیچ رابطه مشتركی غیر از ضد دولتی و ضد رژیمی با هم نداشتند در ذیل یك واژه خرمی دسته بندی می كردند!! و بدین ترتیب هر قیام مزدكی ، مانوی، مجوسی، زرتشتی و اسلامی عدم باب میل حاكمیت ها مارك خرمی و خرمدینی می خورد و خرمدینی هم اصل و هم ریشه باطنی گری پنداشته می شد.

در تاكید بر همین ریشه یابی لغت خرم دینی می توان به نظریه ابوریحان در كتاب « آثار الباقیه عن القرون الخالیه » اشاره كرد كه تقریباً ضمن اشاره به مراسمی در ایران باستان به سالروزی اشاره دارد كه می توان گفت حاكی از پیروزی یك انقلاب یا شورش در عهد باستان بوده و ملوك عجم در روزی خاص ملزم به اجرای آن آئین بودند. این آئین گویا در ماه دی و روز دی به آذر انجام می گرفت كه در ترجمه به فارسی جدید آن روز را «خرم روز» ترجمه كرده اند.در فرهنگ رشیدی در مورد آئین خرم روز چنین آمده است:

«در این روز ملوك عجم جشن كردندی و جامه های سفید می پوشیدند و بر فروش (فرش های) سفید می نشستند و از تخت فرود آمده ، بار عام می دادند و با مردم صحبت میداشتند»16

این مراسم نشان می دهد كه حداقل یكبار انقلابیون یا شورشیان و سركشان و نافرمانان و بطور كلی خرمیان در فلات ایران به پیروزی رسیده و توانسته اند سلسله دلخواه خویش را تاسیس كنند، لذا در سالروز پیروزی این انقلاب خرمی كه با نام خرم روز در زبان تاجیكی (فارسی) شناخته می شود پادشاهان انقلابی، بار عام داده و با مردم عادی كه پدران آنها را به سلطنت رسانده بودند بر سر یك سفره می نشستند و با مردم كوچه و بازار همدردی می كردند. در این میان آنچه به نظر می آید مهم باشد رنگ لباس ها و فرش های جشن سالگرد انقلاب خرمی است كه «سفید بود» و «ملوك عجم» جامه های سفید می پوشیدند و بر فرش های سفید می نشستند. این نشان می دهد كه سفید جامگان تركستان به رهبری «المقنع» بیش از سایر انقلابات خرمی به آئین خرمی باستانی نزدیك تر بودند.

«میر جمال الدین حسین» در «فرهنگ جهانگیری» اطلاعات مشروح تری از این سالگرد پیروزی انقلابیون خرمی و آئین و رسوم خرم روز یعنی روز پیروزی شورش و عصیان را بدست می دهد . او می نویسد:

«درین روز ملوك عجم از تخت فرود آمدندی و جامه سپید پوشیدندی و بر فرش سپید نشستندی و حجاب و پرده داران را برطرف كردندی و شریف و وضیع را بار دادندی و به امور رعیت مشغول شدندی و مزارعان و دهاقین با ملك (پادشاه) بر خوان (سفره) نشستندی و مدعایی كه داشتندی بی واسطه غیر بعرض ملك رسانیدی و ملك به رعایا گفتی من یكی از شمایم و قوام (بنیاد) دنیا به زراعت و عمارتست و زراعت و عمارت بشما بود و بما و ما را از شما گریز نیست چنانكه شما را از ما و ما و شما چون دو برادر موافقیم»17

بؤلوم لر: چریك های حرامی آذربایجان ،