قالب وبلاگ

« كرسی ولایت قره باغ ، یكی از مراكز بزرگ شیعیان در قفقازیّه به شمار می آمد و بخصوص عزاداری سكنه شوشا در ماه محرّم ، بین تمام مسلمین قفقازیّه شهرت داشت. چون شوشا بزرگترین مركز شیعیان در قفقازیه بود، فتحعلی شاه اشغال آن را از لحاظ كسب وجهه ضروری می دانست.»

پس از الحاق قفقاز به قلمرو امپراطوری روسیه ، مردم این سرزمین كه تحت حاكمیت تزاریسم قرار گرفتند، شرایط جدید، سرنوشت دیگری را بر آن رقم زد. عدّه ای از مسلمانان آن خطّه ، حاكمیت تزارها را برنتافته و به این سوی ارس كوچ كردند ، چرا كه روس ها سیاست تبعیض آمیزی را درآن ولایات ، نسبت به مسلمین به مرحله اجرا در می آوردند. رژیم تزاری به دنبال موج مهاجرت ارامنه ساكن امپراطوری عثمانی  و ایران ، منطقه ارمنی نشین را در قلمرو آذربایجان آن روز ، یعنی ایروان و نخجوان به وجود آورد.

براثر اعمال این سیاست‌های ناعادلانه ، خیزش هائی از سوی مردم مسلمان قفقاز بر علیه تزاریسم آغاز شد.این عصیان ها در چند نقطه مسلمان نشین آن سوی ارس تكرار شد، ولی قیام شیخ شامل داغستانی گسترده تر بود. به طوری كه وی توانست ۲۶ سال در برابر سپاه جرّار تزار ایستادگی كند و سالدات ها را مستاصل نماید.در اواخر قرن نوزدهم مجددا" عصیان‌های مردم آذربایجان به جنبش‌های رهائی بخش تبدیل شد و اغلب این خیزش ها با شركت گروههای مسلّح و مبارز به صورت جنگ و گریز بود و این مبارزان در نزد مردم آذربایجان به « قاچاق لار» معروف گردیدند.

در سال ۱۸۹۰ میلادی ، از سوی سه تن از ارامنه افراطی حزبی به نام داشناكسیتیون كه به داشناك معروف است در شهر تفلیس بنیان گذاشته شد. این حزب كه با هدف ایجاد « ارمنستان بزرگ» تأسیس شده بود ، در یك سده اخیر برای رسیدن به اهداف جاه طلبانه خود دست به اعمال تندروانه و خشونت آمیز زیادی زده است كه به برخی از عملكردهای آن در بخش های مختلف این كتاب اشاره شده است.

داشناك ها كه قصدشان در گام نخست ، ایجاد یك كشور ارمنی ، مركب از ایالت شرقی آناطولی و ولایت چخورسعد به مركزیت ایروان بودو در اواخر قرن نوزدهم ، چون در كشور عثمانی  نتوانسته بودند در این راستا كاری انجام دهند ، لذا تمام نیروی خود را به كار بستند كه در قفقاز با راه انداختن آشوب بتوانند بخشی از برنامه های خود را پیاده كنند. به همین علّت در دوّم فوریه ۱۹۰۵، با كشته شدن آقا رضا نامی از مسلمانان توسّط كمیته ارمنیان در میدان قوبا در شهر باكو ، جنگ مابین ارامنه و مسلمانان در شهرهای مختلف آن سوی ارس آغاز می گردد و خسارات جانی و مالی فراوان بر جای می گذارد.

بؤلوم لر: قره باغ در گذر تاریخ،