قالب وبلاگ

علاوه بر این ، كشف آتش كه از بزرگترین كشف های بشر می باشد ، در این سرزمین پر حادثه اتّفاق افتاده و سبب تحوّلات شگرفی در زندگی انسان ها گردیده است. بر اساس شواهد موجود ، كشف آتش در حدود یك میلیون و ۲۵۰ هزار سال پیش صورت گرفته است.

گروههای انسانی كه در این نقطه از كره ارض می زیستند ، رفته رفته به قبایل و عشایر تقسیم گردیده و بالاخره با پیدایش فلّز ، گسترش جوامع شهری و توسعه سوداگری ، ساكنان این دیار ، دست به تشكبل دولت ها و حكومت ها زده اند.

ولایت های شمالی آذربایجان و نیز داغستان جنوبی ، در دوران باستان ، آلبانیا نامیده می شد. در اراضی آلبانیا ۲۶ تیره زندگی می كردند كه به زبان های گوناگون سخن می گفتند. بزرگترین این تیره ها اوتی ها بو دند. باز ماندگان آنان هنوز هم به نام «اودین ها » در ناحیه قوت قاشین جمهوری آذربایجان زندگی می‌كنند. تیره های لولوبی و گوتی در هزاره های دوّم و سوّم پیش از میلاد ، در بخش های جنوبی و خزر ها یا كاسپی‌ها در غرب و جنوب غربی بودند كه نام سرزمینشان نیز كاسپانا بود. دریای خزر ، خود به همین نام خوانده شده است.

تیره های مختلفی كه در آن برهه ها در آن سوی ارس به ویژه قره باغ زندگی می كردند ، در شكل گیری فرهنگ و تاریخ این سرزمین ، آثار خود را برجای گذاشته اند. یكی از این تیره ها « گوتی »ها بودند كه آشوریان ، آن ها را « قوتی» نوشته اند. این قوم در تاریخ قدیم آذربایجان و در حیات مادی و معنوی این سرزمین نقش مهمی ایفاء كرده است.

برای اوّلین بار « ای.روسی» توركولوژیست مشهور ایتالیا در سال ۱۹۳۷ میلادی ، طی بررسی فرآیند های زبان شناسی درزبان تركی ، كلمه « گوتی» را واریانتی از شكل نوین اوغوز دانسته است.

ولایت ارّان آن روزی و قره باغ امروزی ، در سال ۲۵ هجری ، در دوران خلافت عثمان بن عفّان ، به دست « سلمان باهلی » سردار عرب گشوده شد و از همین سال ها كه مردم این دیار ، اسلام را پذیرفتند ، قره باغ جزو سرزمین های مفتوحه مسلمان نشین درآمد و سرنوشت و هویت مردمان این خطّه دگرگون گردید. قبول اسلام توسّط مردم قره باغ ، مذاهب  دیگر ( مسیحیگری و آتش پرستی) را از رونق انداخت و میان مردم ، نوعی وحدت دینی پیدا شد.

گفتنی است ، تا اختلاف و فتور در دولت خاندان عبّاسی رخ نداده بود ، حكمرانان همه ممالك اسلامی از جمله آذربایجان ، از طرف خلیفه گمارده می شد. ولی از اوایل قرن سوّم هجری كه قدرت خلافت عبّاسی ، رو به ضعف نهاد ، در آذربایجان از جمله ارّان هم گردنكشانی قدعلم كرده و بنیاد حكمرانی مستقل گذاردند.

نخستین سلسله ای كه با استقلال بر سرزمین آذربایجان و از جمله ارّان آن روز و قره باغ امروز حكم راندند ، سالاریان و شاخص ترین فرد آنان ، سالار مرزبان بوده است.

بر اثر ضعف سالاریان ، روّادیان در جنوب و شدّادیان در شمال ارس به قدرت رسیدند.فرمانروایان شدّادی ده تن و كرسیشان دوین ( دبیل ) و سپس گنجه بود.

ظهور خاندان ترك سلجوقی در تاریخ اسلام ، از وقایع بزرگ و به منزله شروع دوره جدیدی  است. در سال ۴۴۶ ﻫ.ق /۱۰۵۴ میلادی ، طغرل سلجوقی به آذربایجان آمد تا روّادیان و شدادیان را به ترتیب در تبریز و گنجه تحت فرمان خود درآورد. در سال ۴۵۹ ﻫ.ق / 1067 میلادی آلپ ارسلان در ارّان بود و پس از آن ، والیان ترك به حكومت كرانه های غربی دریای خزر تا دربند منصوب گردیدند.

بنا به نوشته مؤلّفین تاریخ ایران در دانشگاه كمبریج : « از همین دوره ، اهمیت ویژه آذربایجان به عنوان پایگاه توسعه طلبی تركمن ها آغاز می شود. آذربایجان به عنوان ولایت مرزی  كه دارای مرز مشترك با قدرت مسیحی بود ، درّه های حاصلخیز با سنّت دیرپای غزا با كفّار ، در تبدیل آذربایجان به مركز تجمّع تركمنان ، دست به دست هم داده بود و از همین دوره بود كه این سرزمین به یافتن صبغه قومی و زبانی ترك [ آذری] آغاز كرد و این صبغه را تا امروز حفظ كرده است. »

بؤلوم لر: قره باغ در گذر تاریخ،